Vakanüvis Halil Nuri Bey Nuri Tarihi Seydi Vakkas Toprak Türk Tarih Kurumu Yayınları

Vakanüvis Halil Nuri Bey Nuri Tarihi Seydi Vakkas Toprak Türk Tarih Kurumu Yayınları

Divan-ı Humayun Kalemi'nde yetişen bir bürokrat olan Halil Nuri Bey, III. Selim döneminde dört buçuk yıla yakın bir süre vakanüvis olarak görev yapmıştır. Müellifin vakanüvis olarak tarihi olayları kaydettiği yıllar, Osmanlı Devleti'nin köklü bir modernleşme ve reform projesi olan Nizam Cedid'i yürürlüğe koyduğu döneme den gelmiştir. Halil Nuri Bey'in resmi tarihçi olarak kaleme aldığı Nuri Tarihi, Nizam-ı Cedid'le ilgili kanun, nizam ve benzeri hukuki düzenlemeleri içeren ilk tarihi ana kaynak niteliğindedir. Özellikle, Yeniçeri, Levend Çiftliği, Humbaracı, Topçu ve Lağımcı ocakları ile Tophane ve Tersane hakkında çıkarılan nizamnameleri içermesi eserin kaynak değerini arttırmıştır.

Halil Nuri Bey'in eseri Nizam-ı Cedid için çıkarılan hukuki düzenlemelerin dışında dönemin siyasi, idari, sosyal ve ekonomik olaylarını da içermektedir. Eserinde, üst düzey devlet memurlarının atama ve azil kararlarını kaydeden müellif, döneminde vefat eden önemli kişilerin biyografilerine de yer vermiştir. Mevlevi şeyhi ve ünlü divan şairi Şeyh Galib'in biyografisi bu kayıtlar arasındadır. İstanbul ve Edirne'de çıkan yangınlar, Rumeli'de baş gösteren Dağlı Eşkıyası'na karşı yürütülen mücadele ve İzmir'de meydana gelen büyük bir asayiş problemi, önemli miktarda mal ve can kaybına sebep olan Lazkiye depremi Halil Nuri Bey'in eserinde yer verdiği konulardandır. Yine III. Selim döneminde kahve ticareti, İstanbul'un teftişi ve iaşesinin temini için çıkarılan nizamnameler de ilk olarak Nuri Tarihi'nde yer almıştır.

Halil Nuri Bey'in eserinde yer alan en önemli siyasi olaylardan biri, şüphesiz ki, Fransa'nın Mısır'ı işgalidir. Vakanüvis, Napolyon'un ordusunun ansızın İskenderiye'de görünmesini, Osmanlı Devleti'nin Paris'teki elçisinin gafletini, III. Selim'in işgal karşısında aldığı tedbirleri ve nihayet Fransa'ya savaş ilan edişini teferruatıyla kaydetmiştir.