Tanzimat Döneminin Sonuna Kadar Osmanlı Devletinde Padişahlık Makamı Adalet Yayınevi

Türkler, tarih içerisinde farklı devletler kurarak köklü bir devlet geleneğinin oluşmasını sağlamışlardır. Türklerin kurmuş olduğu devletlerde yönetim devlet başkanı ve yardımcıları tarafından yerine getirilmiştir. Eski Türk devletlerinden başlayarak Osmanlı İmparatorluğuna kadar uzanan süreçte kurulmuş olan devletlerin yönetim yapıları incelendiğinde ortak özellikler taşıdıkları dikkat çekmektedir. Özellikle İslamiyet’in kabulünün ardından kurulan devletlerin hepsinde Türk geleneklerinden ve dini kaynaklardan esinlenildiği bilinmektedir. Eski Türk gelenekleri ve şeri hükümler ile harmanlanan devlet anlayışıyla yönetilen Osmanlı devletinde günümüz anlamında kuvvetler ayrılığı ilkesinin benimsenmediği dolayısıyla yasama, yürütme ve yargı yetkilerinin padişahın kendisinde topladığı ancak bu yetkilerin büyük bir kısmını devlet adamlarına ve divana devrettiği görülmektedir.

 

Bu çalışmanın konusunu padişahının sahip olduğu yasama, yürütme ve yargı yetkisinin kullanılması teşkil etmektedir. Ancak konunun oldukça geniş ve uzun bir dönemi kapsaması nedeniyle çalışma Osmanlı devletinin klasik dönemi ve Tanzimat dönemi ile sınırlı tutulmuş olup altı bölümden meydana getirilmiştir. Çalışma padişahın hangi tür yetkilere sahip olduğu ve bu yetkilerin kullanılmasında hangi sınırların dikkate alındığı sorusundan yola çıkılarak oluşturulmuştur. Ayrıca çalışmada mümkün olduğunca birincil kaynaklara yer verilmeye özen gösterilmiştir. Çalışmanın birinci bölümünde Eski Türk devletlerindeki yönetim yapısına ve anlayışına yer verilmiştir. İkinci bölümde, Osmanlı devlet anlayışının diğer bir kaynağı olarak kabul edilen İslam devlet geleneğinin nasıl ortaya çıktığına değinilmiştir. Türklerin İslamiyet’i kabul etmelerinin ardından kurulan devletlerdeki yönetim anlayışı üçüncü bölümde ele alınmıştır. Çalışmanın dördüncü bölümünde ise Osmanlı devletinin klasik döneminde padişahlık makamının anlamı, yetkileri ve geçirdiği değişim incelenmiştir. Beşinci bölümde devlet düzeninde yaşanan aksaklıklar, bozulmaların nedenleri ve ıslahat çalışmaları ele alınmıştır. Son bölümde ise Tanzimat döneminde devlet yönetiminin ve padişahlık makamının değişiklikler neticesinde ulaştığı noktaya yer verilmiştir.