Kusurlu İfa İmkansızlığı Oniki Levha Yayınları

"`Impossibilium nulla est obligatio`: imkânsız olan borçlanılamaz. Roma Hukuku`ndan günümüze kadar ulaşmış olan ilkenin varlığı, daha o zamanlarda imkânsızlığa hangi sonucun bağlanması gerektiği meselesiyle meşgul olunduğunun göstergesidir.

İmkânsızlığın ne anlama geldiği ve ne gibi bir işleve sahip olduğu, diğer ifa engelleri ile olan ilişkisi hakkındaki tartışmalar oldukça uzun bir geçmişe sahip bulunmaktadır. Ancak bu kavramla asırlar boyunca meşgul olunmasına rağmen, hala imkânsızlığa verilecek anlam ve ona bağlanması gereken hukuki sonuçlar üzerinde tam olarak bir birlik sağlanabilmiş değildir. Bunun da ötesinde son dönemlerde bu kavramın kanunlardaki yeri sorgulanmaya başlanmıştır. Özellikle Almanya`da Borçlar Kanunu Modernizasyonu çalışmalarında, yalnızca bazı borç ilişkileri bakımından ortaya çıkan imkânsızlığın ifa engelleri hukukunun merkezinde yer almasının yerinde olmadığı ve imkânsızlığın mevcut ele alınış tarzının birtakım zorlukların yaşanmasına yol açtığı düşünceleriyle, imkânsızlığa ilişkin hükümlerin kanun dışı bırakılması düşüncesi dahi gündeme gelmiş, ancak tüm çabalara rağmen imkânsızlık kavramı ifa engelleri hukukundaki yerini koruyabilmiştir. "

(Tanıtım Metni`nden)

 

 

Birinci Kısım:İmkânsızlık Kavramının Gelişimi ve Tarihsel Süreç İçerisinde İmkânsızlığa Bağlanan Sonuçlar

§ 1- Giriş

§ 2- İmkânsızlık Kavramının Roma Hukuku ve Müşterek Hukuktaki Kökleri

I- Giriş

II- İmkânsızlık Kavramı

A- İmkânsızlık Kavramının Ortaya Çıkış Sebebi

B- İmkânsızlık Türleri

1- Objektif-Sübjektif İmkânsızlık

2- Baştaki-Sonraki İmkânsızlık

3- Hukuki İmkânsızlık

4- Teknik Terim Olarak "Impossibilis"

III- Sonraki İmkânsızlığa Bağlanan Hukuki Sonuçlar

A- Roma Hukuku`nda Durum

1- Formula certa

2- Formula incerta

B- Müşterek Hukukta Durum

IV- Doğal Hukuk Düşüncesi ve Bu Düşüncenin Etkisiyle Hazırlanmış Kanunlar

A- Konumuz Açısından Doğal Hukuk Düşüncesi

B- Doğal Hukuka Dayandırılan Kanunlarda Sonraki İmkânsızlık

1- Prusya Devletleri Genel Eyalet Kanunnamesi`nde (ALR) Sonraki İmkânsızlık

2- Code Civil

V- 19.YY`da İmkânsızlık Öğretisindeki Değişiklikler

A- Genel Olarak

B- İmkânsızlığın Unsurları

1- İmkânsızlığın objektif unsurları

2- İmkânsızlığın sübjektif unsurları

C- İmkânsızlık Kavramının Gelişiminde Etkili Olan Görüşler

1- Savigny`e Göre İmkânsızlık

2- Mommsen`in İmkânsızlık Öğretisi

a- Genel Olarak

b- Mommsen`in İmkânsızlık Tarifi

aa- Borcu Sona Erdiren Sübjektif İmkânsızlık

bb- Kusurun İmkânsızlıktaki Rolü

cc- Çeşit ve Para Borçlarında Sübjektif İmkânsızlık

dd- İmkânsızlığın Sonuçları

 

İkinci Kısım:İmkânsızlığın İfa Engelleri Arasındaki Yeri, İmkânsızlık Kavramı ve Türleri

§ 1- Türk Borçlar Hukukunda İfa Etmeme Kavramı ve Borcun İfa Edilmemesi Kavramına Giren Davranışlar

I- Genel Olarak

II- Borca Aykırılık ve İfa Etmeme

III- Borcun İfa Edilmemesi Kavramına Giren Haller ve İfa Engelleri Arasında İmkânsızlığın Yeri

A- Kusurlu İfa İmkânsızlığı

B- Borçlu Temerrüdü

C- Gereği Gibi İfa Etmeme

1- Kötü İfa

2- Yan Edim Yükümlülüklerin İhlali

3- Akdin Müsbet İhlali Kavramı

D- Yapmama Borcuna Aykırı Davranış

E- Sözleşme Öncesi Kusur Sorumluluğu

F- Borca Aykırı Davranışın Gerçekleşeceğinin Önceden Belli Olması

§ 2- İmkânsızlık

I- İfa ve Edim Kavramları ile İmkânsızlık İlişkisi

II- İmkânsızlık Kavramı

III- İmkânsızlık Türleri

A- Baştaki/Sonraki İmkânsızlık

B- Sürekli/Geçici İmkânsızlık

1- Genel Olarak

2- Geçici İmkânsızlık/ İmkânsızlık/Temerrüt İlişkisi

3- "Geçicilik" / "Süreklilik"

4- Sürekli İmkânsızlıkla Aynı Sonuca Bağlanan Geçici İmkânsızlık Halleri

5- Geçici İmkânsızlığa Uygulanacak Hükümler

6- İmkânsızlığın Sonradan Ortadan Kalkması Hali

C- Kısmî İmkânsızlık / Tam İmkânsızlık

1- Kısmî İmkânsızlık/Kısmî İfa İlişkisi

2- Kısmî İmkânsızlığın Sonuçları

D- Hukuki İmkânsızlık

E- Objektif / Sübjektif İmkânsızlık

1- Ayrımda Kullanılan Kriterler

2- Söz Konusu Ayrım Bakımından Özel Olarak İncelenmesi Gereken Bazı Haller

a- Sözleşme Konusu Malın Sözleşmenin Kurulmasından Sonra Borçlunun Elinden Çıkması

b- Para Borcu

c- Sözleşmeyle Hedeflenen Amacın Kendiliğinden veya Başka Yoldan Gerçekleşmesi ve Amacın Ortadan Kalkması

3- Sonraki İmkânsızlık Bakımından Ayrımın Önemi

F- Borçlunun Sorumlu Olduğu / Borçlunun Sorumlu Olmadığı İmkânsızlık

G- Ekonomik İmkânsızlık

§ 3- İfa İmkânsızlığında Bazı Özel Durumlar

I- Çeşit Borcu/ Sınırlı Çeşit Borcu/Gerçek Olmayan Parça Borcu

A- Çeşit Borcu

B- Sınırlı Çeşit Borcu

C- Gerçek Olmayan Parça Borcu

II- Seçimlik Borç ve Seçimlik Yetki

A- Seçimlik Borç

1- Seçimlik Borç ile Çeşit Borcu Arasındaki İlişki

2- Seçimlik Borçta Edimin İmkânsızlaşmasının Sonuçları

a- Seçim Hakkının Kullanılmasından Önce Edimin İmkânsızlaşması

aa- Edimlerin Tamamının İmkânsızlaşması

bb- Edimlerden Birinin veya Bir Kısmının İmkânsızlaşması

b- Seçim Hakkının Kullanılmasından Sonra Edimin İmkânsızlaşması

B- Seçimlik Yetki

III- Para Borcu

IV- Sürekli Borç İlişkileri

V- Mutlak Kesin Vadeli İşlemler

Üçüncü Kısım:Kusurlu İfa İmkânsızlığının Sonuçları

Birinci Bölüm:İmkânsızlığın Borç İlişkisine Etkisi ve Borçlunun Sorumlu Olduğu İfa İmkânsızlığında Alacaklının Sahip Olduğu Haklar

§ 1- İfa İmkânsızlığının Borç İlişkisine Etkisi

§ 2- Alacaklının Sahip Olduğu Haklar

I- Tazminat Talebi

A- Genel Olarak

B- Sorumluluğun Şartları

1- Sözleşmeye Aykırı Davranış

a- Akdi İlişkinin Varlığı

aa- Edim Yükümü

bb- İfa

b- Borca Aykırı Davranış

aa- Giriş

bb- Borca Aykırılık Kavramı

2- Sorumluluk Sebebi

a- Kusur Sorumluluğu

aa- Genel Olarak

bb- Kusur Kavramı

cc- Akdi Kusurun Unsurları

aaa- Sübjektif Unsur

bbb- Objektif Unsur

dd- Kusurun Türleri

aaa- Kast

bbb- İhmal

aaaa- Tanım

bbbb- İhmalin Türleri

b- Borçlunun Kusurunun Aranmadığı Haller

aa- Yardımcı Şahısların Fiilinden Sorumluluk

aaa- Yardımcı Şahıs Kullanılması Mümkün Olmalıdır

bbb- Borcun İfasında Yardımcı Şahıs Kullanılmalıdır

ccc- Yardımcı Şahsın İşin İcrası Sırasında Borca Aykırı Nitelikteki Davranışı Neticesinde Alacaklı Zarar Görmüş Olmalıdır

ddd- Taraflar Arasında Sorumluluğu Daraltan veya Kaldıran Bir Anlaşma Yapılmamış Olmalıdır

bb- TBK m.65`e Göre (eBK m.54 f.1) Sorumluluk

cc- Borçlu Temerrüt Halindeyken Meydana Gelen Kazalardan Sorumluluk

dd- Kanunda Belirtilmiş Özel Durumlar

aaa- Kullanım Ödüncü Alanın Kusursuz Sorumluluğu

bbb- Saklama Sözleşmesinde Saklayanın Kusursuz Sorumluluğu

ccc- Vekaletsiz İş Görenin Kusursuz Sorumluluğu

ddd- Konaklama Yeri İşletenlerin Sorumluluğu

eee- Garaj, Otopark ve Benzeri Yerleri İşletenlerin Sorumluluğu

ee- Garanti Sorumluluğu

aaa- Üçüncü Kişinin Fiilini Üstlenme

bbb- Alacağı Temlik Edenin Garanti Yükümü

c- Sorumluluğun Sınırlandırılması ve Bunun Sınırları

aa- Borçlunun Kendi Fiilinden Doğacak Sorumluluklarda

bb- İfa Yardımcısının Fiilinden Doğacak Sorumluklarda

3- Zarar

a- Zarar Kavramıyla İlgili Görüş Ayrılıkları

b- Zarar Türleri

aa- Şahsa Verilen Zararlar / Mala Verilen Zararlar

bb- Olumlu Zarar/Olumsuz Zarar

cc- Fiili Zarar/Yoksun Kalınan Kâr

dd- Maddi Zarar/ Manevi Zarar

4- Nedensellik Bağı

a- Doğal Nedensellik Bağı

b- Uygun Nedensellik Bağı

c- Sebeplerin Çokluğu

d- Alternatif İlliyet

e- İlliyet Bağının Kesilmesi

f- Uygun İlliyet Bağının İspatı

C- Zararın Hesaplanması

1- Zararın İspatlanması

2- Hesaplama Yöntemleri ve Hesabın Yapılacağı An

a- Somut ve Soyut Zarar Hesabı Yöntemleri

b- Zararın Hesaplanacağı An

3- Denkleştirme

D- Maddi Tazminatın Tayini

1- Tazminatın Türü

2- Tazminatın Miktarının Tayini

a- Genel Bakış

b- Tazminatın Azaltılmasına Yol Açan Etkenler

aa- Borçlunun Kusur Derecesi

bb- Hal ve Mevkiin İcabı

cc- Birlikte Kusur

dd- Mağdurun Rızası

ee- Failin Müzayakaya Düşecek Olması

E- Manevi Tazminat Talebi

1- Manevi Zararın Talep Edilebilmesi İçin Gerekli Olan Genel Şartlar

a- Borca Aykırı Davranış

b- Kusur

c- Zarar

d- Uygun Nedensellik Bağı

2- Manevi Tazminata İlişkin Özel Şartlar

II- Tazminat Dışında Alacaklının Başvurabileceği Diğer Yollar

A- Kaim Değer (Stellvertretendes Commodum) Talebi

1- Genel Olarak

2- Alacaklının Kaim Değeri Tercih Etmesinin Nedenleri

3- Kaim Değer Talep Edilebilmesinin Şartları

a- Alacaklının İrade Beyanı

b- Edimin İfasının İmkânsızlaşması

c- Kaim Değer Edimi İmkânsızlaştıran Olay Sonucunda Elde Edilmiş Olmalıdır

d- İmkânsızlaşan Edim ile Kaim Değer Benzer Olmalıdır

4- Kaim Değerin Kapsamı

5- Kaim Değer / Tazminat İlişkisi

6- Kaim Değerin İspatı

7- Zamanaşımı

B- TBK m. 113’den Doğan Haklar

1- Alacaklının Borcun Kendisi Tarafından İfasına İzin Verilmesini Talep Hakkı

2- Yapmama Borcuna Aykırı Davranılması Halinde Alacaklının Yapılan Ref’i Talep Etme Hakkı

C- Ceza Koşulu

D- Sözleşmeden Dönme ve Menfi Zararın Tazmini

§ 3- İki Tarafa Borç Yükleyen Sözleşmelerde Karşı Edimin Akıbeti

İkinci Bölüm:Sonraki İmkânsızlıktan Alacaklının ve Her İki Tarafın Sorumlu Olduğu Haller

§ 4- Alacaklının Etki Alanında Gerçekleşen İfa İmkânsızlığı

I- Alacaklının Sorumlu Olduğu İfa İmkânsızlığı

A- Alacaklı Temerrüdü ile Alacaklının İmkânsızlıktan Sorumlu Olması Hali Arasındaki Fark

B- Alacaklının İmkânsızlığa Yol Açabileceği Haller

II- Alacaklının Sorumlu Olduğu İfa İmkânsızlığının Sonuçları

A- Alacaklının Sorumlu Olduğu İfa İmkânsızlığında Göz Önününde Bulundurulması Gereken Hükümler

1- TBK m.208 (eBK m.183)

2- TBK m.408 (eBK m.325)

3- TBK m.485 (eBK m.370)

4- TBK m.512 (eBK m.396)

B- Konuyla İlgili Olarak İleri Sürülen Görüşler

C- Kaim Değer Talebi

§ 5- Her İki Tarafın Sorumlu Olduğu İmkânsızlık

Üçüncü Bölüm:Alman ve Avusturya Hukuklarında Sonraki İmkânsızlığın Sonuçları

§ 6- Alman Hukukunda İmkânsızlık

I- Giriş

II- Borçlunun Sorumlu Olduğu İfa İmkânsızlığı ile İlgili BGB’de Yer Alan Düzenleme

A- § 275 I BGB - İmkânsızlık

B- § 275 II BGB – Beklenilmezlik Hali

C- § 275 III BGB – Kişisel İmkânsızlık

III- Borçlunun § 275 I-III BGB`ye Göre Borcundan Kurtulması Halinde Alacaklının Başvurabileceği Hukuki Yollar

A- İfa Yerine Tazminat

B- Yaptığı Masrafları Talep Etme Hakkı

C- Kaim Değeri Talep Etme Hakkı

D- Sözleşmeden Dönme

IV- Karşı Edimin Akıbeti

V- Alacaklının Sorumlu Olduğu İfa İmkânsızlığı

VI- Her İki Tarafın da Sorumlu Olduğu İfa İmkânsızlığı

§ 7- Avusturya Hukukunda Sonraki İmkânsızlık

I- Genel Olarak İmkânsızlık

II- Borçlunun Sorumlu Olduğu İfa İmkânsızlığı ile İlgili ABGB’de Yer Alan Düzenleme

A- § 920 ABGB Hükmünün Uygulanabilmesi İçin Gereken Şartlar

B- İmkânsızlığın Sonuçları

1- İfanın Tamamen Boşa Çıkması

a- İfa Etmeme Sebebiyle Tazminat

b- Sözleşmeden Dönme

2- İfanın Kısmen Boşa Çıkması

III- Alacaklının ve Her İki Tarafın Sorumlu Olduğu İfa İmkânsızlığı