Kurtuluşunun 94. ve 95. Yıldönümünde Erzurum Atatürk Araştırma Merkezi

Kurtuluşunun 94. ve 95. Yıldönümünde Erzurum Atatürk Araştırma Merkezi

Erzurum Anadolu coğrafyasının mümtaz yerleşim yerlerinden birisidir. Erzurum en eski çağlardan beri önemli ticari ve askeri yolların kavşak noktasında yer almıştır. Zengin akarsu kaynaklarına ve doğal savunma zeminine sahiptir. Erzurum adı, Erzen'in Selçuklular tarafından fathedilmesi üzerine, bu kelimeye Anadolu'ya ait olduğunu belirtmek üzere Rum kelimesi ilave edilerek, Erzen al-Rum denilmesinden kaynaklanmıştır. Tarihi İpek yolu üzerinde bulunan Erzurum; Kafkasya İran Anadolu üçgeninin ortasında bulunan tarihi, coğrafi, stratejik konumu itibariyle çok önemli bir şehirdir.

Erzurum üç büyük savaş, üç büyük işgal görmüş bir şehirdir. 1828-29 Rus işgalini görmüş, ikincisi 1877-78 Osmanlı-Rus Harbi/93 Harbi neticesinde ki göç ve son olarak da 1915'den sonra Rus işgaliyle birlikte oluşan bir göç hareketi var ki en dramatik olanıdır. Erzurum bu acıları yaşamış, Anadolu'ya, Osmanlı'ya, Türk kültürüne yapılacak saldırılara göğüs germiş, Doğu Anadolu'da çok önemli bir kalemizdir. 1. Dünya Savaşı ve işgaller, katliamlar, Erzurum'da önemli tahribata sebebiyet vermiş ve Erzurum büyük göçlere sahne olmuştur. Erzurum bir taş yığını, harabe ve yangın yeri haline gelmiştir. 12 Mart 1918'te Erzurum Türk ordusu tarafından kurtarılmıştır. Aslında kurtarılan pek bir şey yoktu. Geride sadece coğrafya ve bir de duvar diplerinde ihtiyarlar ve kimsesiz çocuklar kalmıştı. Şehirde ölümün sessizliği vardı. Şehir bu şartlarda Erzurum Kongresi'ne hazırlanmıştı. İşte bu ruh azim ile Cumhuriyete giden yol açılmıştı. Erzurum'un kurtuluşu Erzurumlar için önemli olduğu gibi, Türkiye için de önemlidir. Çünkü Erzurum'un kurtuluşu aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti'nin doğuşuna da zemin hazırlamıştır. Şüphesiz anlamak,anmaktan daha üstündür. Anma günlerinin daha anlaşılır, anlatılan sözlerin daha yerini bulur, bir bilinç ve şuur haline dönüşmesini sağlamak çabaları ise çok daha mukaddes ve çok daha değerlidir. 23 Temmuz-7 Ağustos 1919'da toplanan Erzurum Kongresi İstiklal Savaşı, Milli Mücadele ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihinin en önemli tarihi adımlarından birisidir. Erzurum Kongresinde alınan kararlar; bütün ülkeye ümit ve kurtuluş ışıkları şuleleri, saçan, kararları Sivas'ta taçlanarak Misak-ı Milli'yi oluşturan ve tarihi boyunca esaret kabul etmemiş bu milleti, yeniden bu süreçte şahlandıran bir sürecin mimarıdır. Erzurum, Erzurum Kongresi ile Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasına başlangıç yaptığı gibi yetiştirdiği bilim, tefekkür, sanat ve siyaset adamları ile de ülkemizin gelişmesine ve kalkınmasına önemli katkılarda bulunmuştur. Erzurum'un Türkiye'nin doğusuna açılan yatırım, cazibe merkezi, ticaret kapısı haline gelmesi yanında, daha yüksek ve sürdürülebilir bir kalkınma hamlesi açısından iktisadi, sosyal ve kültürel tüm kaynakların bir bütün olarak ele alınması ve bu alanlardaki üstünlüklerin ekonomik değerlere dönüştürülmesi gereği aşikardır.

Ecdat, Evliya, Şüheda kenti Erzurum. Erzurum Kongresi kararları ile tarihte kayıt düşüren kahraman kent Erzurum. Erzurum, hem kahraman, hem gazi, hem de şanlı bir şehirdir. Erzurum Cumhuriyetin temellerinin atıldığı bir şehirdir. Erzurum Cumhuriyetin kuruluşunda bir mihenk taşıdır. Erzurum, tarihinin yüklemiş olduğu misyonu devam ettiren bulunduğu coğrafyanın kilidi hüviyetinde, tarihin her hassas döneminde ön plana çıkan bir şehirdir. Erzurum sıradan bir il değildir. Erzurum bütün değerleriyle, bu millete bu memlekete mal olmuş bir şehirdir. Erzurum hakikaten Türk kültürünün onsuz olmaz bir parçası ve bize dair derin kökleri olan bir yerdir. Erzurum Türkiye'nin tarihine, siyasetine, kültürüne, sosyolojisine en çok büyük entelektüel değerler katmış, tarih zenginliği olan bir şehir ve kültür merkezidir. Erzurum tarihi bir şehir değildir; tarihin ta kendisidir. Bu tarihi iyi anlamak ve ona sahip çıkmak bir vatan borcudur.