Kazma-Kürek, Defter-Kitap İletişim Yayınevi

&`;Köy Enstitüleri`ndeki romantik milliyetçilik, ‘tabiat anayla köylü babanın` arasının düzelmesi, aynı zamanda köyün cumhuriyet rejimini içselleştirmesi ile doğru orantılı olmuştur. Romantik milliyetçilikteki, doğa ve tarihsellik vurgusu cumhuriyetin ulus-devlet inşasıyla bu orantıyla bütünleşmiştir.

Toplumların eğitildikçe uluslaşması ile toprakların işlendikçe yurtlaşması, tabiata hâkim olan ve ileri cemiyetler yaratmayı amaçlayan Köy Enstitüleri`nin en önemli söylemi olmuştur.”

Emre Ateş, cumhuriyet tarihinin en tartışmalı konularından birinin, Köy Enstitüleri`nin gerçekliğine taze bir bakışla eğiliyor. Hem &`;Enstitü nostaljisine” kapılmadan, hem bu özgün tarihsel deneyimin hakkını vererek… Kitaba adını veren Kazma-Kürek, Defter-Kitap beraberliği, Enstitüler`in &`;iş içinde eğitim” (ve &`;imece”) yöntemlerine verdiği asli önemi anlatıyor. Köylünün çalışarak öğrenmesini ve bu deneyim içinde vatandaşlaşmasını öngören bir aydınlanma ve kalkınma projesi... Bu işlevselci yaklaşımın, &`;vazife aşkı” ile &`;vatan aşkını” birleştirerek, ulus-devlet inşasında toplumsal motivasyonu artıran bir tür &`;seküler din” oluşumunu temellendirdiğini görüyoruz. Bu seküler din, tarihsel geçmişe reddiye, entelektüalizmle boğuşma, köy-şehir ikiliği ve pastoral kooperativizme dayanan bir romantik söylemle şekilleniyor. Bu söylem, yazarın Bertrand Russell`dan aktardığı, &`;Aydınlanmanın rasyonalizmini, faydacıların pratikliğini, pozitivistlerin materyalizmini ve bilimciliklerini, sosyalistlerin kolektivizmini ve ekonomik determinizmini” yansıtan bir ufka açılıyor. Köy Enstitülüler`le yapılan görüşmelerle de zenginleşen, titiz ve canlı bir çalışma.