Aşair ve Muhacirin Müdüriyet-i Umumiyesi Atatürk Araştırma Merkezi

Göç ve iskân alanında hazırlanan &`;Aşâir ve Muhâcirîn Müdüriyet-i Umûmiyesi” Volkan Marttin tarafından kaleme alındı. Osmanlı Devleti`ni uzun yıllar boyunca uğraştıran, Türkiye Cumhuriyeti`ne devrolan göç ve iskân meselesinin çözümü için kurulan genel müdürlüğün yapısı, işleyişi ve faaliyetlerini konu alan eserde; göç olgusunun tanımı ve özelliklerinin yanında devlet mekanizmasındaki karşılığı üzerinde de durulmuştur.

Osmanlı Devleti son döneminde yapmış olduğu savaşlar ile ortaya çıkan göç sorununu önceleri elindeki mevcut idari birimlerle (Şehremaneti-Zaptiye Nezareti vb.) çözmeye çalışmıştır. Ancak bu birimler sorumlu oldukları işlerin yanı sıra muhacirlerin sorunlarıyla ilgilenebilecek yapısal güce sahip değillerdi. Bu durum devleti muhacirler ile ilgilenecek müstakil idari birimler kurmaya yöneltmiştir. Böylelikle muhacir sorunlarını çözmek için değişik zamanlarda çeşitli yapısal farklılıklara sahip Muhacir Komisyonları kurulmuştur. Bu yapısal farklılıklara örnek olarak Balkan Savaşı sonrası komisyon tabiri yerine müdüriyet ifadesi kullanılmaya başlanmıştır. Aynı dönem muhacirler ile birlikte aşiretler sorunu da bu müdüriyetin çalışma alanına dahil edilmiştir. Yine Birinci Dünya Savaşı sırasında kurumun yapısı ve yetkileri genişletilmiş, Aşâir ve Muhâcirîn Müdüriyet-i Umûmiyesine dönüştürülmüştür.