Anadolu ve Dünya Bilgesi Nasreddin Hoca ve Fıkraları Toroslu Kitaplığı

Anadolu ve Dünya Bilgesi Nasreddin Hoca ve Fıkraları Toroslu Kitaplığı

 Anadolu topraklarının zengin uygarlıkları ortamında Anadolu halkının engin deneyimleri ve hoşgörüsüyle oluşturup kimliklendirdiği bilgelerden biri de Nasrettin Hoca'dır. Nasrettin Hoca, Anadolu halkının arayışının, beklentilerinin somut bir göstergesidir.

Nasrettin Hoca, Anadolulu bir bilge, bir gülmece ustası olmasına karşın, ünü Anadolu topraklarının dışına da taşmış, gerek doğu dünyasında gerek batı dünyasında güldüren ve düşündüren insan olarak tanınıp sevilmiştir. Nasrettin Hoca'nın temel iki özelliği var: Olup bitenleri derinlemesine kavrayabilecek zekaya, bu durumlara en uygun nükteyi oluşturabilecek yeteneğe sahip olmasıdır.

Önsözden
BeykentÜniversitesi’ndeçalışırken (1998-2003), Fen-EdebiyatFakültesi’nin o günkü dekanı Sayın Prof. Dr. Mehmet Sait Eroğlu Hocamızın odasında arkadaşlar ve hocalarla konuşuyorduk, söz dönüp dolaşıp Nasrettin Hoca’ya gelmişti. Söyleşiye katılanlar Nasrettin Hoca ile ilgili değişik düşüncelerini dile getirmişlerdi. Benim sessiz kaldığımı gören Sait Hocamız, bu konuda çalışmam olduğunu bildiği için, bana dönüp şöyle bir soru yöneltti:

-Yusuf, dedi, senin bir Nasrettin Hoca kitabın var, biliyorum. Nasrettin Hoca’yı Nasrettin Hoca yapan nedir sence? Kısaca söyle bakalım.

Bir iki saniye düşündükten sonrayanıtladım:

- Hocam, dedim, Nasrettin Hocayı Nasrettin Hoca yapan zekâsı ve nükte yeteneğidir...

Sait Hoca, bu yanıtım üzerine, gözlerini tavana çevirdi, sağ kaşını biraz yukarı kaldırdı ve mırıldandı:
-Hımmm... Evet!...

Yıllar sonra yeniden Nasrettin Hoca fıkraları üzerinde çalışmaya başladığımda bu anım aklıma geldi. Sait Hoca’nın sorusunu bu kez kendi kendime sordum ve yanıtladım. Yanıtımın bugün de değişmediğini gördüm. Gerçekten de Nasrettin Hoca’nın temel iki özelliği var: Olup bitenleri derinlemesine kavrayabilecek zekâya, bu durumlara en uygun nükteyi oluşturabilecek yeteneğe sahip olmasıdır.

Bence herkes, Nasrettin Hoca fıkralarını okumalı, üzerinde düşünmeli, farklı yönlerini bulmaya çalışmalıdır. Böylelikle onun dünya insanlarına verdiği mesajın zenginliği daha açık seçik görülebilir.
Nedir Nasrettin Hoca’nın dünya insanlarına vermek istediği mesaj derseniz bana, bunu şöyle yanıtlayabilirim:

Nasrettin Hoca, bir mantık hocası tutarlılığıyla, bir gülmece ustasının keskin nükteleriyle özelde Anadolu insanına, genelde bütün dünya insanlarına evrensel bir çağrıda bulunmaktadır:

“ Her yerde her zaman şiddete, zorbalığa karşı çıkın.”

“ Bu dünyada insanca yaşama hakkına sahip olduğunuzu hep anımsayın ve anımsatın.”

“ Aklı ve bilgiyi kılavuz edinin.”

“ Aptallıkların her türlüsüyle savaşın.”

“ Sevgi, saygı, güven, hoşgörü, değer bilme, görevini tam olarak yerine getirme, adaletli ve sağduyulu davranma, sözünün eri olma gibi insani özelliklere (erdemlere) dört elle sarılın.”

“ Umutsuzluk, hoşgörüsüzlük, cimrilik, adaletsizlik, bencillik, ikiyüzlülük, rüşvet, tembellik, tutarsızlık, sevgisizlik, yalan, saygısızlık, savurganlık gibi insanlıkdışı, insanın zayıflıklarını gösteren tutum ve davranışlardan, alışkanlıklardan bir an önce sıyrılmaya bakın.”

“ Yaşam güzelliklerle çirkinlik ve kötülüklerin iç içe girdiği bir süreçtir. Bu süreci insancıllaştırmak insan olarak hepimiz ana görevi olmalıdır.”

Ben zaman zaman Nasrettin Hoca fıkralarına dönüp onlar üzerinde düşünmeye çalışıyorum. Siz de, Nasrettin Hoca’nın nüktelerine gülüp geçmeden onun söyledikleri ve söylemek istedikleri üzerinde düşünmek istemez misiniz? - Yusuf Çotuksöken