Anadolu Selçuklu Mimarisindeki Geometrik Süslemelerde Restorasyon Hataları Alper Altın Literatürk Academia

Anadolu Selçuklu Mimarisindeki Geometrik Süslemelerde Restorasyon Hataları Alper Altın Literatürk Academia

Türklerin Anadolu’daki mimari teşekküllerini meydana getiren Selçuklular hâkim olduğu Anadolu coğrafyasının çeşitli bölgelerinde cami, mescit, medrese, şifahane, kale, kervansaray, köprü, hamam, türbe ve tarikat yapıları gibi mimari eserlerle şehirleri donatmışlardır. Bu eserler strüktürel açıdan ihtiyacı karşılamanın yanı sıra estetik açıdan çeşitli malzeme ve tekniklerle bezenmiştir. Özgün bir üslupta dönemin estetik zevkinin yansıtıldığı eserler gerek insan eliyle gerekse doğanın yıkıcı gücü ile zamanla tahrip olmuştur. Mimari eserlerin korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması için inşa edildiği dönemden günümüze kadar olan süreçte onarımlara ihtiyaç duyulmuştur. Onarımlar genel itibariyle yapısal açıdan binayı koruma için yapılsa da yapı ile bir bütün olan süslemelerin de onarıldığı görülmektedir. Bu eserlerin restorasyonları kimi zaman aslına uygun bir şekilde kimi zaman ise eski halini aratacak biçimde gerçekleştirilmiştir.

Bu çalışmada sadece belirli bir dönem ve belirli bir motif grubu çerçevesindeki mimari eserlerde yapılan restorasyonların modelsel hataları ortaya konmaya çalışılmıştır. Diğer bezeme motiflerinden farklı olarak bilhassa geometrik süslemeler doğaçlamaya veya farklı yorumlara yer vermeyecek şekilde katı kurallarla yapılmalıdır. Geometrik süslemelerde ölçü, oran, orantı, düzen, ahenk, ritim, disiplin, denge, simetri, merkezilik, sonsuzluk, soyutluk ve matematik bütünlük içerisinde verilmelidir. Bunlardan herhangi birini göz ardı ettiğinizde tasarımda bozulmalar meydana gelmektedir. Bu açıdan bakıldığında geometrik bezemelerin restorasyonu diğer bezemelere göre daha özen isteyen bir iştir. Konuyu Anadolu Selçuklu Mimarisi ve geometrik süsleme özelinde daraltmamıza rağmen yüzü aşkın Selçuklu eserinde hatalarla karşılaşmamız eserlerin onarımlarında gerekli hassasiyetin gösterilmediğini ortaya koymaktadır.

Çalışmada tespit ettiğimiz eserlerin varsa eski durumlarını gösteren fotoğrafları konulmuş, modelin bütünü ortaya çıkarılarak çizimleri verilmiş ve günümüzdeki durumunun fotoğrafı ile hataların nerede ve nasıl yapıldığına dair görüş belirtilmiştir. Umarız çalışmamız bir farkındalık meydana getirir ve ileride yapılacak olan restorasyonlar uzman kişilerin kontrolünde doğru malzeme ve ekipman ile ehil kişilerin ellerine teslim edilmesine vesile olur. Süsleme restorasyonlarındaki amaç eksik kalan kısımların ne şekilde olursa olsun tamamlanmasından ziyade ilk günkü ihtişamına yaraşır bir şekilde ve doğru malzeme ile yapılması olmalıdır.