Osmanlı`da Yöneten ve Yönetilen - Adem Çaylak

Osmanlı'da
Yöneten ve Yönetilen
Prof. Dr. Adem Çaylak
 

Üçüncü ve Dördüncü Baskıya Önsöz

    İlk baskısı Vadi Yayınları’ndan, ikinci baskısı Kadim Yayınları’ndan çıkan elinizdeki kitap, Osmanlı-Türk toplumsal ve siyasal yapısında iktidar ilişkileri, devlet toplum ilişkileri ve yöneten-yönetilen ilişkilerini belirli kavramsallaştırmalar ekseninde eleştirel bir biçimde analiz eden bir çalışmadır. Kitap daha çok, Türkiye’de sosyal bilimlerin duayen ve öncü ismi Şerif Mardin’in Osmanlı-Türk toplumsal yapısını açıklamak için kullandığı kavramsal analize dayanan yaklaşımları ele almakta ve analizini yapmaktadır.
    Çalışma, Türkiye’de yöneten-yönetilen ilişkilerinin dayandığı temeli ve zihniyet dünyasını anlamak isteyenler ve sosyal bilimler alanında çalışan akademisyen ve öğrenciler için iyi bir başvuru kaynağıdır.
    Kitap, Türkiye’nin siyasi hayatına ilişkin klasik çalışma ötesinde amaç ve içerikle yazılmış olup daha çok Türk-İslam imparatorluklarından günümüze değin Türkiye’de çarpık iktidar-muhalefet ilişkilerinin toplumsal boyutlarını inceleyerek muhalefetsizliğimizin nedenlerini ortaya koymaya çalışmaktadır.
    Kitabın 3. Baskısına, 1. ve 2. Baskısında olmayan özel bir bölüm yazısı ilave edilmiştir. “Entelektüel Tarihçi Şerif Mardin’in Osmanlı Toplumu Çözümlemesi” başlığını taşıyan altıncı bölüm yazısı, Mardin’in Türkiye siyasetinde farklı görüşler ve bakış açıları çerçevesinde nasıl değerlendirildiğini ele almakta ve Mardin’in Osmanlı toplumunun çözümlemesine ilişkin yaklaşım tarzlarını analiz etmektedir.
    Kitabın, 2017’de kaybettiğimiz Şerif Mardin hocanın aziz hatırasına küçük bir katkı yapmasını arzu eder, Mardin’e Allah’tan rahmet dilerim.
    Baskısı tükenmiş olan kitabın 3. ve 4. Baskısının siz değerli okurlarla buluşmasına vesile olan başta Barış Gezerkaya olmak üzere Savaş Yayınları’nın tüm çalışanlarına teşekkür ederim.
Adem Çaylak Ankara, Şubat 2018
 

Giriş
 
Birinci Bölüm
Yönetim Olgusu ve “Yöneten-Yönetilen” Ayırımı
A. Yönetim Olgusu
1. İktidar
2. Otorite
B. "Yöneten-Yönetilen" Ayırımı
 
İkinci Bölüm
Osmanlı-Türk Toplumunda “Yöneten-Yönetilen” İlişkisi Açısından Başlıca Yaklaşımlar
A. Doğu Despotizmi Yaklaşımı
B. Asya Üretim Tarzı (Aüt) Yaklaşımı
C. Patrimonyal Bürokrasi Yaklaşımı
D. Dünya-Ekonomi Sistem Yaklaşımı
E. Diğer Yaklaşımlar
1. “Sağ-Sol” Yaklaşımı
2. “Devletçi-Seçkinci”/“Gelenekçi-Liberal” Yaklaşımı
 
 
Üçüncü Bölüm
Osmanlı-Türk Toplumunda “Yöneten-Yönetilen” İlişkisinin Gelişme Safhaları 
A. Klasik Dönem Osmanlı-Türk Toplumunda “Yöneten-Yönetilen” İlişkisi
B. Klasik Dönem Osmanlı-Türk Toplumu "YönetenYönetilen" ilişkisinde İlk Değişme: Ayanlar
 
Dördüncü Bölüm
Modernleşme/Batılılaşma Sürecinde "Yöneten Yönetilen" İlişkisi
1. Klasik Dönem Osmanlı-Türk Toplumsal Yapısında Çözülme
2. Modernleşme Olgusu.
3. Osmanlı Modernleşmesi’nde "Yöneten-Yönetilen"
Sonuç ve Değerlendirme
 
Beşinci Bölüm
Entelektüel Tarihçi Şerif Mardin’in Osmanlı Toplumu Çözümlemesi
Giriş
A. Tarihsel Resmî Söylem Karşısında Mardin
B. İslâmcı Söylem Nezdinde Şerif Mardin
C. Kemalist Söylem Nezdinde Şerif Mardin
I. .. ‘Tanrı’sı Olmayan Entelektüel Kişilik
II. “Anlamın” Tarihçisi
III. Mardin’in Osmanlı Devlet-Toplum Yapısına İlişkin Çözümlemesi
IV. Sonuç: Din Eksenli Mikro Çözümleme
 Kaynakça